Urlop ojcowski to jedno z ważniejszych uprawnień dla ojców w Polsce, które wciąż budzi wiele pytań. Obejmuje on 14 dni kalendarzowych urlopu, który przysługuje ojcu w związku z narodzinami lub przysposobieniem dziecka. Jest to okres, który może wspierać ojców w pierwszych dniach opieki nad dzieckiem, co stanowi ważny element równouprawnienia w rodzinach. W artykule omówimy szczegółowo zasady przyznawania urlopu ojcowskiego, jego długość, procedurę składania wniosku, a także ochronę pracownika korzystającego z tego urlopu.
Kiedy przysługuje urlop ojcowski?
Urlop ojcowski przysługuje ojcu dziecka w przypadku narodzin dziecka lub jego przysposobienia. Zgodnie z przepisami, prawo do skorzystania z urlopu ojcowskiego powstaje w momencie narodzin dziecka lub uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysposobieniu. Co ważne, uprawnienie to dotyczy zarówno ojca biologicznego, jak i ojca adopcyjnego.
Warto zaznaczyć, że prawo do urlopu ojcowskiego nie jest uzależnione od tego, czy ojciec jest zatrudniony w dniu narodzin dziecka. Oznacza to, że jeśli ojciec zaczyna pracować po narodzinach dziecka, a dziecko nie ukończyło jeszcze 12. miesiąca życia, może skorzystać z urlopu ojcowskiego.
Z urlopu ojcowskiego może skorzystać również ojciec, który nie zawarł związku małżeńskiego z matką dziecka, jak również rozwiedziony ojciec. Ważne jest jednak, by ojciec miał prawa rodzicielskie oraz utrzymywał kontakt z dzieckiem. W przypadku, gdy ojciec pozbawiony jest władzy rodzicielskiej i nie wychowuje dziecka, nie ma prawa do skorzystania z urlopu.
Nowelizacja przepisów a urlop ojcowski
W dniu 26 kwietnia 2023 roku weszły w życie zmiany w Kodeksie pracy, które wpłynęły na przepisy dotyczące urlopu ojcowskiego. Zgodnie z nowymi przepisami, prawo to przysługuje tylko do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia, co znacząco skróciło okres, w którym można ubiegać się o ten urlop. Jest to zmiana, która ma na celu uproszczenie procedur oraz zapewnienie większej efektywności w przyznawaniu urlopów.
Jak długo trwa urlop ojcowski?
Urlop ojcowski trwa dokładnie 14 dni kalendarzowych, co oznacza, że obejmuje również weekendy. Ważne jest, że niezależnie od liczby dzieci, urlop ojcowski nie może być wydłużony. Jeśli na przykład ojciec dziecka ma bliźniaki, nie przysługuje mu dłuższy urlop – w dalszym ciągu jest to 14 dni. Jeśli w tym okresie przypadają dni wolne od pracy (takie jak święta czy weekendy), nie ma możliwości ich „odrobienia”, a czas urlopu nie zostanie wydłużony.
Warto również pamiętać, że urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo lub w dwóch częściach po 7 dni. W przypadku chęci skorzystania z urlopu w dwóch częściach, konieczne jest wcześniejsze złożenie stosownego wniosku. Niewykorzystane dni urlopu ojcowskiego nie mogą być przenoszone na później, więc warto rozważyć, kiedy dokładnie najlepiej wykorzystać ten czas.
Procedura składania wniosku o urlop ojcowski
Urlop ojcowski jest udzielany na podstawie wniosku pracownika. Zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie pracy, pracownik – ojciec dziecka – musi złożyć pisemny wniosek o urlop ojcowski najpóźniej 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnienia tego wniosku, o ile nie ma ku temu ważnych powodów.
Pracownik może złożyć wniosek w dowolnym momencie, jednak musi to nastąpić z zachowaniem terminu 7 dni roboczych przed rozpoczęciem urlopu. Należy pamiętać, że urlop ojcowski może być wykorzystywany równolegle z urlopem macierzyńskim. Jednak ojciec nie może zrzec się prawa do tego urlopu względem matki dziecka – każde z rodziców ma prawo do skorzystania z części urlopu.
Ochrona pracownika podczas urlopu ojcowskiego
Podczas korzystania z urlopu ojcowskiego pracownik korzysta z ochrony, która jest porównywalna do tej, jaka przysługuje kobietom w ciąży lub matkom na urlopie macierzyńskim. Zgodnie z przepisami, pracownik przebywający na urlopie ojcowskim nie może zostać zwolniony z pracy, a jego stosunek pracy musi zostać utrzymany na takich samych zasadach. Pracodawca ma obowiązek zagwarantować, że pracownik wróci na swoje stanowisko po zakończeniu urlopu.
Są jednak wyjątki. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem zatrudnionym na umowę o pracę na czas określony, jeśli okres tej umowy kończy się w trakcie urlopu ojcowskiego. W takim przypadku urlop ojcowski skraca się do dnia zakończenia umowy o pracę. W sytuacji, gdy dochodzi do upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa, pracodawca jest zobowiązany do skonsultowania się z przedstawicielami zakładowej organizacji związkowej w sprawie rozwiązania umowy o pracę.
Podsumowanie
Urlop ojcowski to ważne prawo, które wspiera ojców w pierwszych dniach opieki nad dzieckiem. Przepisy regulujące ten urlop uległy pewnym zmianom w 2023 roku, co spowodowało skrócenie okresu, w którym można skorzystać z tego świadczenia. Z urlopu ojcowskiego może skorzystać każdy ojciec dziecka, zarówno biologiczny, jak i adopcyjny, pod warunkiem że ma prawa rodzicielskie i wychowuje dziecko. Urlop trwa 14 dni kalendarzowych i można go wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach. Ważne jest, by pamiętać o terminie składania wniosku – co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem urlopu.
